Google’ı da araya alet ederek, bir yalan bilgi, bir bilinçli dezenformasyon öyle bir yayılıyor, bu ülkenin her bir üyesi öyle pislikçe zan altında bırakılıyor ki… Kusura bakmayın, araya gireceğim…

600K #sendeanlat Tweet’i, Çok Fazla Acı Var

Cuma gününden beri Türkiye’nin gündemi belli, Özgecan Aslan’ın başına gelen, etrafında yeşeren tepkiler, insanlıktan nasibini almamış ama nasıl becerdiyse internete girebilmiş zevatlar, öte yandan #sendeanlat etiketi ile ortaya dökülen daha yüzlerce, binlerce vaka… Hatta size tam sayısı ile söyleyeyim, ben bu yazıya başlarken, ALTI YÜZ OTUZ BİN İKİ YÜZ ON DÖRT vaka saydık. Daha da geliyor.

Bu altıyüzbin #sendeanlat vakası, sadece şu iki günde, %50’si internet, %70’i Twitter kullanmayan bir ülkede kaydedildi, sadece cesaret edebilen kadınların yazdığı kadarıyla şimdilik bu kadar. Bunu nasıl bu kadar net söylüyorum? Çünkü popi tabirle ‘BÜYÜK DATA’, düz tabiri ile sosyal veri analizi yapan bir iş yapıyorum. İstihbarat yönü kuvvetli, gündem olan kelimeler, iniş-çıkışlar ve değişimleri takip eden, otomatik takip ve analiz sistemlerine sahip bir ‘makinemiz‘ var.

Bizim makine öyle Person of Interest tadında her yere girip çıkmıyor, dünyayı yönetmiyor, katilleri bulmuyor, ama Cumartesi günü otomatik olarak “Tecavüz” “Cinayet” “Özgecan” üçlüsünü, Pazar günü de “sendeanlat” etiketini takibe almayı akıl etti, yazılan çizilen bütün o acı öyküleri biner biner önümüze atmaya başladı.

Gözlem, gözlemciyi değiştirir derler. Sürekli takipte olan ve trend analizleri çıkartan bir makinenin başında olmanın çok tuhaf ve insanı değiştiren bir yanı var. Konunuz dondurma ise, dondurma tüketimini analiz edip, “Bu sene çilekli patlar” diyebiliyorsunuz. Öte yandan konunuz cinayet, tecavüz, katliam, ırkçılık, terör, soykırım ise, önünüze düşen sayısal analizler içinizi sıkıştırabiliyor.

Hiç Bilmemek, Aşırı Bilmemek! Ya Da Beş Click İçin Hassasiyetleri İstismar Etmek?

Öte yandan bir de Türk basını… Ya da Türk basını mı desem, artık dilim varmıyor bu zihniyete ‘basın’ demeye, hard cahillere emanet teknoloji blogları mı desem, manken galeri açmaktan kafalar sirke olmuş internet departmanı mı desem, belli ki hayatında grafik okumamış, matematikten tatlı tatlı kaçmayı maharet bilmiş, veyahut da açık açık içerik çalıp, sansasyon başlığı peşindeki insanlara emanet giden bu yayın organlarında “gönder” tuşuna basan artık kimse… Üçbin-beşbin tık kazanıp, bannerdan 100 lira daha cebine atmak için hem matematiksel veriyi, hem de bir kızın yakılarak öldürülmesini aynı anda istismar edip, önünüze yalan grafikler koymaktan utanmayan insanlar bunlar. Cahillikleri, istismarları, beş kuruş için attıkları boktan başlıkları ile artık mide bulandırıcılığın bir ucundan dalıp, öte yanında takla atarak çıktılar.

Buyrun, şu haberlere bir bakın, iki çeşit başlık göreceksiniz. Biri üsturuplu, öbürü sahte veri ile bütün Türkiye’yi zan altında bırakıyor: https://news.google.com/news/story?ncl=dGHNoFCjT9VOtZMjA4wI60WyNrZYM&hl=tr

Bazı siteler “Türkiye’de tecavüz aratılıyor ve çoğu porno” diyor, bazı siteler ise “Türkiye’de en çok tecavüz aratılıyor!” tadında, yalan üzerinden sansasyon peşinde. Ne fark var arada? Dataya birlikte bakalım…

Matematiksel veri, herhalde insanoğlunun yarattığı en büyük güçlerden birisi. Kısa vadede değişmeyecek ve kolay kolay sorgulanamayacak ‘gerçekleri’ küt diye önünüze koyuveriyor. Gel gelelim ne yaptığını, ne anlattığını bilmez bir grubun elinde, matematiksel veri, doğrusunu bilen için maymun, doğrusunu bilmeyen için kitle imha silahı oluveriyor.

Attığın, Atacağın Başlıktan Utan!

Başlık şu şekil: “Türkiye’de En Çok Tecavüz Aranıyor!” Kaynak? Kaynak Google deniyor. Google’ın Trends hizmeti. Buyrun, şu trends hizmetine bir de beraber bakalım.

Mideniz bulanmayacak ise sizden ricam, şu sayfaya bir girmeniz, yok tecavüz istatistiklerinden rahatsızsanız bakmayın, beni okumaya devam edin.

Açtığınız sayfada, Türk internet kullanıcılarının Google’a “tecavüz” yazma sayılarının zamana göre değişimini görüyorsunuz. Matematik ile ilgisi olan arkadaşların fark edeceği üzere, grafiğin Y ekseninde, yani ‘yüksekliklerinde’ bir bilgi yok. Bu aralar 3’müş de 4 olmuş, 3 milyon muymuş da 5  milyon olmuş, bunu bilmenin bir yolu yok. Anlayacağınız, grafik “artmış / azalmış” bilgisi veriyor, “ne kadar?” bilgisi değil. Elbette “Türk basını” dediğimiz organizma için bunun bir önemi yok.

Sayfada aşağıya kayarsanız bir de haberlerdeki şu diğer grafiği göreceksiniz:

“ABAEYY PORNONUN YANINDA TECAVÜZ YAZAYOR” diye feveran etmeyin, ‘basın’ dediğiniz şeyden bir çıt daha kaliteli olun, siz bu ülkenin okumuş insanlarısınız. Bu grafik, “tecavüz” diye aratanlar, çoğunlukla yanında ne aratıyorlar onu gösteriyor. Alayı da porno aramış. Ancak, “tecavüz diye aratanların hepsi porno arıyor” demek, “porno arayanlar hep tecavüz izliyor” ya da “Türkiye’de en çok tecavüz aratılıyor” demek değil. Bunlar farklı cümleler, farklı veriler. Zamanlamasına bakarsan, haberi muhtemelen ilk giren Hürriyet bunu fark etmiş, başlık sansasyon peşinde değil. Sonra ne olduysa, başka siteler bu içeriği çalmaya başladıkça gerçeğin dozu azalmış, sansasyonun dozu artmış.

Sansasyon arayan içerik hırsızları ile biraz eğlenelim mi?

Tecavüzün Yanına İETT De Alır Mısın, İnternet Basını?

Aaa, ne oldu öyle? ‘tecavüz’ aratma miktarını, ‘iett’ aratma miktarı ile kıyasladık. Oldukça da yakın eğrilere sahip. Şimdi ne haberler çıkacak sitelerde, “TECAVÜZCÜLER EKSERİYETLE MAVİ KART KULLANIYOR!” haberi mi? “İETT SPONSORLUĞUNDA DÜRTTÜLER” haberleri mi? Veriyi ne kadar yanlış yorumlayabilirsin? Bir de şuna bakın:

Aynı grafiğe bir de “porno” aratmalarını yerleştirdim. Yeşil çizgi porno, artık görünmeyen mavi çizgi ise, tecavüz. Şu grafiğin güncel haline bakıp da, en matematik bilmeyen kişi bile “Türkiye’de en çok tecavüz aratılıyor” diyemez, bunu demek art niyetliliktir, üç tıktan kazanacağın para için milletin haysiyeti ile oynamaktır.

Bu grafikten ne okursunuz? Bir; tecavüz ya da İETT, Türk Google aratmalarında büyük yer tutmuyor. İki, porno aratmaları sürekli artıyor, haber aratmaları sabit. Şimdi siz bana söyleyin, Türkiye’nin en büyük haber siteleri, neden her gün onlarca “O mankenin frikiği yürek hoplattı” diye galeriler açıyorlar? Porno yükseliyor, haber bitti… Grafik de bize bunu gösteriyor. (5harfliler daha sert yazmış, “Türk Medyası Kokuyor” diye, ona da bir bakın isterseniz.)

Peki, size gösterdikleri yalanları anlattım. Peki ya anlatmadıkları? Saklayarak, kaçtıkları?

Size Göstermedikleri GERÇEK Tehlikeli Grafik…

Bu grafik, “tecavüz” kelimesinin son 90 gün içerisinde en çok hangi illerimizde aratıldığını gösteriyor. İşte bu kıyaslanabilir bilgidir, doğrudur, gerçektir, sert ve acıdır. Bir datanın kendi içinde kıyasıdır. Şüphe götürmez şekilde Düzce, Ordu, Bilecik, Bolu illerinin tecavüz aratmalarında başı çektiğini göstermektedir. Özgecan’ın bileklerinin kesilip yakıldığı Mersin, bu endekste ancak 64 puanda, bu iller ise 90’ın üzerinde.

İnsanları gerçekten korkutmak ya da gerçekten uyarmak, ya da bir ilin sakinlerini, görmedikleri saatli bomba hakkında uyarmak istiyorsanız bu grafiği kullanın… Yine de unutmayın, bu grafik de sayı içermiyor. Belki 100 kişi tecavüz diye arattı, 50’si Düzce’de. Belki 100.000 kişi arattı, 50.000’i. Bu konuda net sayı vermeyecek Google, net sayı bulmanızın hiç bir yolu yok, ancak ve ancak, illerin biribirine göre kıyaslarını görüyorsunuz…

Miniminnoşcuk nonni, blogdan bozma basın, Google Trends sayfasındaki bu kocaman grafiği -hay allah- nasıl atlamış? Görmemiş herhalde… Ya da Facebook‘ta gördükleri, başka siteden çaldıkları anlamadıkları datalardan “haber” yapmaya utanmadıklarından, ya da cidden art niyetlerinden, size bu grafiği göstermediler sevgili okur.

Yazı Biterken…

Sevgili okur, güzel geek, aydın insan. Boktan haberlerin, habercilerin gazına gelme. X-Files‘dan Mulder‘ın bize öğrettiği gibi, gerçek orada, dışarıda bir yerde. Barış Gelini’nin tecavüz edilip boğulduğu bu ülkede, kadın olmak zor, insan olmak zor, insan kalmak zor. Bir de Türkiye’de Google’a kadınlar hakkında en çok sorulan soruları gör, ona ne diyeceksin?

Özgecan’ın ölümüden sonra ben 50.000 tecavüz vakası daha okudum üstüne iki günde. #sendeanlat etiketine yağmaya devam ediyorlar. Bir çok erkeğin yeni okuduğu bu gerçekler ile bir ömür yaşıyor kadınlar. Yine de insan kalmaya, doğruyu bulmaya çalışmaya devam etmemiz lazım. Yazmaya, konuşmaya, gerçekleri anlatmaya ve gerçekleri aktarmaya devam, lütfen sevgili okur.

Bu arada, cahilliğin bloğunu tutan sitelerin aksine, al ben vereyim sana Türkiye’de en çok ne aratıldığını… Şayet şaşırırsan temiz insanmışsın ey okur.

EDIT: Gelen sorular üzerine bir ekleme yapma ihtiyacı hissettim. #sendeanlat, özgecan ve tecavüz konusu hakkında bizim yazılımın analiz ettiği datalar soruluyor. Veri analizi üzerine başka yazılar da yazmaya devam edebilirim, ancak bu kadar hassas ve yürek burkan bir konunun ‘sosyal medya popiliği’ haline gelmeyecek şekilde ele alınması önemli. En basitinden, elimizdeki veriler #sendeanlat etiketinde en yüksek paylaşım oranlarını “takipçi kazan” botlarının işgal ettiğini gösteriyor. Bu tip kirli datayı ayıkladıktan sonra da elimizde gerçekler kalıyor ve bu etiket etrafında dönen konularda, gerçekler de son derece kirli data… Analizler gelecek, ayarını bulabilirsek. Çok güzel bir sosyal hareket başlıyor, Özgecan’ın başına gelen felaketi pozitif sonuçlara ulaştırmak bizim elimizde. Lütfen bunun farkına varın ve sorumluluk alın. Paylaşın, cesaret verin. Çok sevgiler.