Bir macerayı bizim yapan şey kahraman- düşman-olay üçgeni kadar nesnelerdir de aynı zamanda. İçinde var olduğumuz dünyanın sokaklarına dağılan tanıdık köşeler, yönümüzü kaybettiğimizde bizi doğruya götüren iz sürücülerimizdir onlar. Bazen gökyüzüne çakılan yıldızlar kadar bağlıdırlar maceranın kısmetine. Öyle ki lanetlenmiş bir asaya, müjdelenmiş bir kılıca veya zamanı taşıyan bir arabaya muhtaç oluruz. Ama benim gönlümü çalanlar taşıdıkları anlamla, satır satır gezindiğimiz paragrafların üzerinde güneşi parlatanlardır sıklıkla. Gümüşe karşın altından ışıltısıyla, uğruna cenk meydanları kurulmasa da değeri sadakatle belirlenen Elessar gibileridir mesela.
Silmaril’in aksine diğer isimleriyle Elftaşı ya da Eärendil’in taşı, mütevazı bir şifa getirendir. J.R.R. Tolkien’in ortaya koyduğu harikaları anarken akıllara ilk sırada gelmez ama Aragorn’un sessiz ve derinden görkemini tamamlar, hatta ona sıfatlarından birini kazandırır. Altın olan her şeyin parlamadığını bir kez daha tasdikleriz sayesinde. Galadriel’e göre ise ümidin bir nişanıdır. Elbette ilk olarak Arwen’le Aragorn’un bağıdır kastettiği ama Tolkien’in eleğinden geçen çoğu söz gibi tanım, vaadin fazlasını taşır. Taşın akıbeti Bitmemiş Öyküler kitabında gizli elf şehri Gondolin’e, inadı demirden Galadriel’e ve kartallara doğru uzanan bir ümide sarılıdır. Doyumsuz Yüzüklerin Efendisi nefsimize ve Manwë’ye minnetlerle!
Birinci çağda Gondolin’de Feanor kadar olmasa da ünlü mücevher yapımcısı Enerdhil yaşar. Yavanna’nın işlerini takdir ettiği için, aklı ağaç dallarının arasından parıldayan güneşe gider sıkça. Yaptıkları arasında hiç o kıymette bir güzellik olmadığına karar verir. Işıklı deniz ve yıldızların gösterişiyle, baharda yeşil yapraklarda oyalanan güneş ışığı yarışmaz mı ancak? Ustalığını konuşturan Enerdhil bu zarafeti incecik yeşil camın ardına saklamayı başarır.
Yapraklar kadar yeşil mücevherin içindeki ışık huzmeleri, güneşin canlıları beslemesi gibi bakanlardan solan ve kırılan şeylerin zararını, yaşlılığın soğuğunu siler, yaralıları iyileştirdiği söylenir. Adı elflere hitaben Elessar olur. Ve Enerdhil biricik eserini, güzelliği tamamlansın diye Turgon’un kızı Gümüşayaklı Idril’e verir. Idril, kadere hükmeden tesadüflerin işgüzarlığıyla seçilmiş gibidir. Çünkü insan kahraman Tuorn’la evlenerek hem insanların hem elflerin kurtuluşunu sağlayacak olan Eärendil’i doğurur. Kaderin hikmetine bakar mısınız? Üstelik Gondolin Maeglin’in hıncı yüzünden düşmeden önce, felaketin geleceğini sezinleyerek, şehirden güvenle çıkmak için gizli bir yol yaptırır. Bu malum oluşta mücevherin payı yok mudur sizce de?
Daha durun! Gondolin’den çıkabilenler, kartallar sayesinde güvenli alanlara taşındıkları için sembol olarak kartalı benimserler. Broş, gümüş kartalına bundan sonra kavuşur. Yani Manwë’nin Noldor elflerini gözetlesinler diye gönderdiği ulu kartallar, Valinor’un iki ağacının ışığını taşıyan Silmaril uğruna çıktıkları yolda, ışığını Laurelin ağacının son meyvesi güneşten alan Elessar’la özdeşleşirler. Vay be!
Idril eşiyle Batı’ya açılmadan önce Eärendil’e verir Elessar’ı. Oğlunun kaderini öngörmektedir çünkü Orta Dünya’da sadece onun iyileştirebileceği ağır yaralar olduğunu söyler. Bu sayede ikinci kez şifa veren, kurtaran özelliğiyle mimlenir mücevher. Şöyle çok hoş bir ayrıntı da var: Eärendil’in annesiyle ilgili ilk anısı göğsünde takılı broşla ona şarkı söylemesi. Batı’ya ulaştığı düşünülen annesine kavuşuncaya dek yanında hatırasını taşıyor yani. Sevdiklerine giden yolda ümit veriyor Eärendil’e. Zaten çoğu nesneyi değerli kılan hatıralar değil midir?
Efsanenin devamında Olórin yani isminin üçüncüsüyle Orta Dünya halklarının sevgilisi Gandalf’ın, Valar’ın desteğini göstermek için Galadriel’e getirdiği söylenir taşı, ama kısa süre içinde başkasına vereceği kehanetiyle. Bir diğer versiyondaysa Lothlorien’de solan şeylerin acısını duyan Galadriel için kara sevdalı Celebrimbor yapar ikinci Elessar’ı. Enerdhil’i tanıyan ve ileride de yüzük yapımcılığına soyunacak olan Celebrimbor’unki ilkine göre daha bile berraktır.
Fakat zamanın da Güneş’in de yaşlı tarafına denk gelmiştir. Morgoth’un toprağa, havaya ve suya kazıdığı kötülükler de yardımcı olmaz zanaatkara. Güç olarak görece düşüktür ikinci Elessar. Buna rağmen gölge koyulana dek takar Galadriel broşu. Ormanın hanımının yüzükten önce bile sonu engelleme azmine ne buyrulur? Kendisine Nenya emanet edildiğindeyse kızı Celebrian’a, ondan da Arwen’e geçer Gondolin hatırası. Günün birinde de nişan işareti olarak altın saçlıya geri döner. Son tahlilde J.R.R. Tolkien, iki mücevheri de Celebrimbor’un yaptığını söyler ama hangi versiyona yakın hissediyorsak onu kabul edebiliriz, bence bir beis yok.
Aragorn’un kurtarıcılığını Narsil’den bile fazla Elessar’ın ona verilişi gösterir desem çok mu ileri giderim? Etrafına iyilik ve neşe getiren mücevher ona salt Arwen’in elini değil, Idril ve Eärendil’in mirasını da verir çünkü. Filmlerde Arwen’in kolyesiyle değiştirerek yazık etmişler yadigara. Hatta taş muhtemelen Athelas’ın etkisini arttırarak şifa arayanlardan gölgenin kederini kovar. Tüm bunları kartalların bilgeliği ve son dakika müdahaleleriyle bağlayınca daha da bütünlüklü, şahane olmuyor mu her şey? Ayrıca yazı boyunca serpiştirdiğim tasarımlara ne diyorsunuz, harika değiller mi?
