Vakti zamanında Blizzard oyunlarının bu kadar başarılı olmasının ardında yatan tek nedeni anlatan şöyle bir yazı yazmıştım. Bu bir anlamda firmayı özel yapan şeyi netleştirme, sabitleştirme çabasıydı. Bulduğum şey, hepimizin ya Diablo, ya StarCraft, ya WoW ya da Hearthstone hastası olmasını sağlayan ve tek olduğuna inandığım şeyin Blizzard’ın meşhur “easy to learn, hard to master” şiarı olduğuna emindim. Yani her şeyden önce oyun yapıyorlardı ve bu konuda iyilerdi, başarılı olmalarının sebebi de buydu.
Fakat geçtiğimiz hafta sonu, üst üste iki belgesel izleme şansım oldu. Aslında ikisi de tema olarak benzer şeyi anlatıyorlar, zamanlama olarak benzer amaçları taşıyorlardı. Biri, Blizzard’ın WoW’un 10. yılı şerefine, bu dev MMO’nun tarihini anlattığı Looking For Group belgeseli, diğeri de Marvel’ın 75. yılı şerefine ABC’den yayınladığı From Pulp to Pop belgeseli. Onları üst üste izlemek, gerçekten de muazzam bir şey gösterdi bana. Blizzard’ın başarılı olmasının sebebi özel olmasıydı, özel olmasının sebebi ise bambaşkaydı.
“Ne alaka?” diyebilirsiniz. Kağıt üzerinde bambaşka gözüken firmalar bunlar. Ama aslında hikayeleri korkutucu derecede paralel iki yapıdan söz ediyoruz. İkisi de işinin piri ve geek’i adamları toplayıp, geek’lere hitap eden işler üzerinde uğraşan; genel olarak orijinal konseptler yaratmaktansa başka konseptleri alıp bir adım ileriye taşımakla ünlenen firmalar bunlar. Ve bugün baktığımızda ikisi de dev firmaların (sırasıyla Disney ve Activision) birer parçası hâlindeler, ama o kadar markalaşmışlar ki, genel olarak iki firmaya da tepeden pek müdahale gelmiyor, bağımsızlıklarını koruyabilmişler.
İki belgesel de aşağı yukarı benzer şeylerden söz ediyor zaten. İki firma da kuruluşlarından itibaren, bugüne gelmelerini sağlayan adımları, zorlukları ve sıkıntıları; firmanın işlerine hayran olan ünlüleri de kullanarak anlatıyorlar. Fakat çok, çok kritik bir fark var iki belgeselde. O kritik fark, yaptıkları ana işin, en meşhur ürünlerinin orijin hikayelerini anlatırken ortaya çıkıyor. Marvel, 75 yıllık hikayesine, çizgi roman endüstrisinin patlak verdiği yıllarda başlıyor.
Kendi tabirleriyle, o zamanki patron en popüler trend’e atlamakta ayıp görmeyen bir isim. 40’larda bir anda süper kahramanlar popüler olunca o sıralarda korku, komedi ve romantik çizgi romanlar basan Marvel, onun kararıyla bir anda süper kahraman üretmeye başlıyor. Bu uğurda da var olan kreatif isimler Human Torch, Namor ve Captain America’yı yaratıyorlar. Blizzard’da da benzer bir durum var. Hemen hemen her oyunlarında aynı şey söz konusu olsa da, Looking For Group’ta özellikle bir anda patlayan MMO dalgasından etkilenip, Blizzard’ın “biz de böyle bir şey yapalım” diyerek WoW’a başlayışı anlatılıyor.
Fakat ana sorun şurada: Blizzard bu konudan söz ederken, belgesel içerisinde bile kendilerine ilham veren iki oyuna dakikalar ayırıyor: Ultima Online ve EverQuest. Yapımcılar sırayla “Abi ne EverQuest oynardık var ya…” diye giriyorlar, “Muhteşem bir oyundu” gibi övgüler fırlıyor. Baya parayı basıp EverQuest’ten görüntü almışlar. Ki söylemek gerek, bugün hâlâ aktif olan bir oyun EverQuest. Yani o belgeseli izleyip, “bir deneyeyim bakayım” diyenler varsa -ki bence olabilir- baya Blizzard rakibine trafik aktarmış olacak.
Marvel aynı şeyi yapmıyor. Bu bahsettiğimiz süper kahraman patlamasını yaratan şey DC Comics, ve yıllar içerisinde Marvel’ın DC’den “ilhamlandığı” şeylerin listesi herkesin malumu bir şekilde çok kabarık. Bir ara bahsi geçen Thanos’u, “hadi bir Darkseid yapalım” diye çıktığı, belgeselde öve öve bitirilemeyen Avengers’ın patronlardan Stan Lee’ye gelen “bize de bir Justice League yap” talimatıyla oluşturulduğu kamuya açık bilgiler. Fakat tüm bunların ışığında Marvel zorla, sadece bir sahnede, görüntü kullanmadan, tek bir cümleyle “Superman’in başlattığı süper kahraman akımı” diyebiliyor ancak.
Bana kimse “ama abi farklı durumlar” demesin. Evet, Marvel dev bir firmaya bağlı, ama Blizzard da öyle.İki firma da meşhur bir şekilde bağımsızlıklarını az çok koruyabilmiş yerler, bu biliniyor. “İyi de rakibi DC mi?” diye de gelmeyin bana, Marvel’ın pası atamadığı şey DC Comics ve Warner Bros olabilir, ama Blizzard da ufak indie bir firmanın oyunundan söz etmiyor. EverQuest’in IP hakları dünyanın en büyük firmalarından birinin, Sony’nin elinde. Burada bir prensip meselesi var. Yaratıcı prensibini çok net ortaya koyan bir şey var.
Blizzard, neredeyse tamamen başka oyunları oynayıp, buna heyecanlanan adamlardan oluşuyor. Muhtemelen Marvel da öyledir. Ama kritik fark, Blizzard’ı yönetenlerin de bu adamlardan ibaret olması. Mike Morhaime, Chris Metzen, Nick Carpenter, Alex Afrasiabi gibi adamlar, işin geek’i adamlar ve yönetici pozisyonunda olanlar da onlar. Bu yüzden de her geek gibi, sevdikleri şeyleri anlatmak istiyorlar. Ve o kadar saf geek kalmışlar ki hâlâ, bu sırada oluşabilecek kurumsal kaygıları da def etmişler.
Bu yüzden bana “Overwatch” dediğinizde, “Heroes of the Storm” dediğinizde içim rahat. Jeff Kaplan çıkıp “evet Team Fortress 2’den esinlendik ama, şöyle değiştirdik şurasını” dediğinde samimiyetine inancım tam. Bu yüzden, FPS pek sevmiyor olsam da Overwatch’ı deneyeceğim. Çünkü bu adamlar çok bizden. Çok yakınlar yani bizim kanımıza…
4 Comments
Marvel’ı bu şekilde yermek biraz yersiz olmuş kanımca. Everquest kaç yüzyıl öncesinin oyunu, dolayısıyla şu noktada direk olarak wow’a rakip değil. DC ise tam tersi özellikle sinemada direk olarak rakip olmaya çalışan ve bu potansiyele sahip bir firma. Buna birde sinema endüstrisinin oyun endüstrisine göre daha acımasız olduğunu, maliyetlerin çok daha yüksek olduğunu düşünürseniz Marvel’a hak vermemek elde değil. Evet Blizzard’ın yaptığı çok güzel ama “Marvel neden yapmıyor?” diye yermek için yeterli sebep değil kanımca..
Sen de haklısın tabi, wow 2013 yapımı bir oyun.everquest de yüz yıl öncesinden beri hiç bir eklentiyle desteklenmedi, güncel kullanıcıyla buluşturulmadı, olduğu gibi duruyor koca çınar gibi. Amacım gereksiz agresiflik yaratmak değil, yanlış anlaşılmasın; ama bu noktada yazıda verilmeye çalışılan mesajdan uzaklaşıyoruz. Marvel film haklarını elinde tutmadığı IP’lerinin (X-Men, Spiderman, FF) popülaritesini bastığı kitaplarda azaltmaya çalışan bir firma, kaldı ki esin kaynaklarından konuşsun, kendi markasıyla ilgili bile konuşmuyor adamlar. Bir de maliyet hesapları konusunda tekrar bir gözden geçirilme yapılmasını rica ediyorum, birçok AAA yapım birçok Holywood yapımının maliyetini geçkin durumda günümüzde; tabi ki EQ hakkında konuşmak Blizzard’ı batırmayacak ama harcamalarının (ve tabi geri dönüşlerinin) astronomik boyutlarda olduğunu az bir araştırmayla görebiliyoruz. Sonuç olarak demem odur ki (yazının aslında demesi odur ki) adamlar dünyanın en büyük markalarından birini ortaya çıkarmış adamlar da olsalar kurumsal kaygıları bir yana bırakıyorlar rekabet, telif, reklam, vs. düşünmeden; bu gerçekten de (hadi bu noktada Diablo 3 real money auction house gibi, Heroes of the Storm’un az önce store’unda gördüğüm 18 euroluk binek gibi şeyleri biraz yok sayayım -iğneyi bir yere batırırken çuvaldızı da başka bir yere batırmalı muhakkak-) bana samimi geliyor.
Gereksiz agresiflik olur mu, böyle güzel bir açıklamaya sebebiyet verdiğim için kendimi takdir ettim. Ben Blizzard’in samimiyetini sorgulamıyorum yanlış anlaşılmasın. Marvel’ın aynısını yapmadığı için eleştirilmesine karşıyım. Yani yazı “Oha Blizzard, rakibinin reklamını yapmış, hem de youtube’da kendi belgeselinde” olsaydı sonuna kadar desteklerdim. Hatta zamanında Blizzard’ın SW:Old Republic daha çıkmadan önce (ve WOW-Killer olarak lanse edilirken) çıkıp “Başarılı olursa pazarı genişletebilecek bir proje” falan dediğini de duydum. Bu Blizzard’ın güzelliği ama Marvel’ın bunu yapmaması başlarındakilerinde geek olmadığı anlamına gelmiyor. Feige zaten öyle, bugün Marvel’da olan nice insan da. Zaten televizyonun başında Jeph Loeb var, ki kendisi DC’nin de önemli hikayelerini yazmış bir isim vs. Bir de Everquest hiç bir zaman Wow kadar büyük olmadı, olamayacak da. Evet ilk büyük MMO’lardan biriydi ama bugün Wow’in başardıklarıyla kıyaslanamaz bile. Ama DC (+Warner Bros) öyle mi? Dark Knight üçlemesi desem yeterli sanırım. Bütçe olarak da bazı oyunların bütçelerinden bahsediyorsun, nadir çıkan kırk yılda bir yapılan oyunların bütçeleri. Marvel’ın (ve DC’nin tabi) o bütçede (ve daha fazlası tabi) kaç tane film çektiğini de hatırlatmak lazım. Bir de Marvel ne kadar Disney’in altında olsa da Avengers’dan kazandığı paralar sayesinde bugün bu kadar fazla film yapabildiği kısmı var (tam böyle değil ama Feige’nin Marvel Event’te soru-cevap kısmında bu filmlerden şu kadar gelir elde ettiğimiz için bu kadar film yapabiliyoruz gibi bişey demişti) ona gelmeyelim, çok uzattım ve konudan sapıyormuşum gibi hissetttim. Yani Blizzard candır ama Marvel da candır. 🙂
Blizzard oldukça başarılı bir firma olabilir, ancak bunun arkasında bence Warhammer Fantasy ve Warhammer 40k evrenlerinin konseptlerinden yaptığı aşırmaların payı nı da hesaba katmalıyız.