Mitolojiler, dinler ve bilimum hikayesel her şey… Hepsinin bir kahramanı, bir ortaya çıkış hikayesi var, öyle değil mi? Her birinde bir başrol, belli yaraları almak ve belli patikaları arşınlamak zorunda. Hepsinde karşılaşılan zorluklar ve sonunda ulaşılan ödüllü pozisyonlar var. Üstelik ne hikmetse birçoğu da, sayısız açıdan birbirine fazlasıyla benzeyen yaşamlara sahip. Ailevi problemler, dışlanma, terk edilme, hayat gayesini tanıma, yükseliş… Belki de bir kahramanı “kahraman” yapan özellikler mütemadiyen aynı olmalı, ne dersiniz?
Size bir soru: Mitolojiler mi dinlerden türemiştir, yoksa dinler mi mitolojilerden yola çıkılarak oluşturulmuştur? Bu, yüzlerce yıldır hala bir sonuca bağlanamayan sorulardan biri, çok tartışmalı ve sonu gelmez kanıtlarla dolu. Peki bir soru daha: Eğer antik dönemlerin insanlarının inanışlarına bizler bugün mitoloji adını veriyorsak, neden bugünkü dinlerimizi de birer mitoloji konseptinde değerlendirmeyelim? Hah, çok tehlikeli sularda yüzmeye hacet yok ama sadece düşünmelik soru ortaya atıyoruz, hepsi bu.
Bir mitolojik ya da dini “kahraman”ı ortak alanda birleştiren o kadar çok unsur var ki aslında; üzerinde birazcık araştırma yapınca bu benzerliklerin farkına varmanın da ötesine geçiyorsunuz bir yerden sonra. Az önce sorduğumuz soruları istemsizce düşünmeye, tüm bilgilerinizle belli bir sırrı çözmeye çalışır gibi oluyorsunuz. Zaten ondan sonra gelen kısmı da inanılmaz haz veren bir süreç; herkesin tatması gereken ayrı bir deneyim…
Bu soruları merak ediyorsanız size güzel ve çerezlik bir kitap önerisi yapmak isteriz. Mitolojiler, dinler ve birçok “mit” teması altında aşina olduğumuz öykülerin kahramanlarını anlatan ve bunu yaparken de psikolojiden faydalanarak çok temiz bir araştırma örneği sunan kitabı takdim edelim öncelikle: Kahramanın Doğuş Miti!
Otto Rank tarafından yazılan kitap, mitler ve kahramanlar üzerine bilgi edinmek isteyen herkese çok temiz ve özet bir kaynak olmayı vaat ediyor. Hikayelerini ezberlemekten bir hal olduğumuz Yunan kahramanları Herkül ve Perseus’tan tutun, semavi dinlerin peygamberleri olarak bildiğimiz İsa ve Musa’nın yaşamlarına kadar ve hatta oradan da tüm insanlık hayatının filizlendiği Mezopotamya’nın ciğerinden kopup gelen kişilikleri dahi son derece temiz bir açıdan ele alıyor Rank. Freud’un psikanaliz yöntemlerinden faydalanarak araştırmasını destekleyen Rank, aynı zamanda Lacan gibi daha birçok büyük ismin tekniklerinden de yardım alıyor.
Tüm kitabı üç bölüme ayırmak gerekir diye düşünüyorum: Mitlere ve anlatılmak istenen konuya dair güzel bir giriş; her bir kahramanın bu girişe uygun gelişen hayat hikayeleri ve psikolojik örnekleri; kaymak gibi bir özetle sonuç. Girişte, merak ettiğiniz ve edeceğiniz tüm soru tiplerini bir güzel size tanıtan kitap; sonrasında bu soruları cevaplamak için önünüze kahramanların hayatlarını saçıyor. Her birinin “kahraman” olma yolundaki öyküsünü ve karşılaştıkları doğaüstü olaylara karşı duruşları bir yana; psikolojik olarak neler yaşadıkları da bir bir anlatılıyor. “Oedipus kompleksi” olarak akıllara yer etmiş olan ve Freud’un hemen hemen her şeyin sebebini bağlamaktan kaçınmadığı birçok ailevi ve psikolojik temelli sorunu, kahramanlara yansıtarak ele alıyor Rank; ve inanın bunu profesyonelce anlatıyor.
Normal şartlarda araştırma tarzında kitaplar okumaya, makale karıştırmaya falan alışık değilseniz; bu kitaba eliniz gitmeyebilir. Ancak çok büyük gönül rahatlığıyla söylüyorum ki, korktuğunuz ya da çekindiğiniz kadar bunaltıcı bir kitap değil bu. Evet, biz geeklerin sevdiği “kaçış edebiyatı” alanına giren kitaplar daha çok ilgi çekici geliyor karşılaştırma yapınca, kabul. Ancak sizi ders çalışıyormuş hissine sokacak ya da sıkıntıdan patlatacak şekilde okuma sevginizi baltalayacak bir kitap önermiyoruz burada. Gerçekten de hikayeleri sırtlanan her bir kahramanın temelinde neler yatıyor diye merak ediyorsanız, bundan sonra okuduğunuz her kitaba karşı bakış açınızı değiştirecek ve birçok şeyin farkına vararak sorgulamanızı sağlayacak türden bir kitap öneriyoruz.
Özetlemek gerekirse; bir kahramanı kahraman yapan her şeyin temelindeki psikolojik sebepleri merak ediyorsanız “Kahramanın Doğuş Miti” isimli kitap size çok kısa bir sürede yüzlerce cevap verebilecek türden bir eser. Üstelik sıcak yaz günlerinde sizi ağırlığıyla bunaltmayacak ama bir yandan da bilgilendirip şevklendirecek tarzıyla da su gibi akıp giden yüz kadar sayfadan oluşuyor. Eğer okuyacak bir şeyler arıyorsanız, sorularınızın en temiz cevabını içeren Kahramanın Doğuş Miti’ni okumamanız için hiçbir sebebiniz yok diye sanıyoruz artık.
