Lidyalılar parayı icat ettiler ve bir süre boyunca bu iyiydi. Takas ekonomisinin belirli başlı sınırları vardı ve herkesin değeri üzerine mutabık olduğu bir öge işlerin daha hızlı ve rahat ilerlemesini sağlıyordu. Sonradan insanlar bu değer biçilmiş ögeleri muhafaza etmek adına bankaları kurdular ve bir süre boyunca bu da iyiydi. Ancak sonra bankalar, borç ürettikleri takdirde paradan para kazanabileceklerini fark ettiler. Böylelikle insanlara, bankanın onlara borçlu olduğunu ispat eden kağıt parçaları verildi. Bu kağıt parçaları takas edilebilir ve başka ürünlerle değiş tokuşta kullanılabilirdi. Bu kağıt parçalarının adına banknot denildi. Bankalar önce bu kağıtları, sonradan da başka borçları alıp satmaya başladı. Bütün bu borç alıp satma ilmine de finans denildi.
Bu gelişmelerden yüzlerce yıl sonra finans sektörünün acımasız, akıl almaz ve kompleks yapısının geldiği son noktaya ise buyur edelim sizi müsaadeniz varsa. Paradise Papers.
Reddit’te bir süre önce paradise isimli bir geçici hesap tarafından uyarısı yapılan Paradise Papers, aynı isim benzeri Panama Papers gibi bir sızdırılmış belgeler bütünü. Ve aynı Panama Papers gibi, offshore hizmet sağlayıcıları ve vergi sığınaklarından alınmışlar. Bu belgeler Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung‘a ulaştırılıyor. Alman gazete de bunları International Consortium of Investigative Journalists ile paylaşıyor. Bu uluslararası araştırmacı gazeteciler konsorsiyumunda Guardian, New York Times ve BBC var. Grubun içerisinde BBC’nin olması da ekstra manidar, zira Paradise Papers’ın ortaya çıkardığı vergi yolsuzluklarını işleyenler arasında Britanya Kraliyet Ailesi de var.
The Guardian’ın konuya istinaden hazırladığı anahat yazısını okumayı vakti olan herkese tavsiye ederim. Detaylı olarak kimin ne yaptığını tane tane anlatmayı başarmışlar. Ancak daha kısa bir özet görmek istiyorsanız, şunu belirtmek yeter aslında: Parası olan herkes, İngiltere Kraliçesi’nden Apple Inc’e, şöhretli insanlardan Donald Trump’ın ticaret bakanına kadar herkes vergiden kaçınmak için elinden geleni ardına koymamış. Bakın, vergi kaçırmak demiyorum. Vergiden kaçınmak.
Çünkü burada “bana ne, ben vergimi ödemiyorum” tipi bir dürüstlük yok. Burada olan biten şey, paranın üzerinden para kazanma fikri üstüne inşa edilmiş finans sektörünün karanlık dehlizlerini iyi bilen insanların, bu bilgilerini çok para sahibi insanlara çok para karşılığında satıp o insanların çok daha fazla para kazanmalarını sağlarken kendilerini zengin etmelerinden ibaret. Şu an önümüze konulsa rotasını göremeyeceğimiz yerlerden götürdükleri parayı, anlatsalar anlamayacağımız sistemlerden geçirerek çıkartmış, görsek inanmayacağımız yerlere sokmuşlar.
Bu belgelerin ortaya koyduğu başka şeyler de var, örneğin Rusya’nın Facebook ve Twitter’a yüzlerce milyon dolar yatırım yaptığı, Vladimir Putin’in damadının Amerikan ticaret bakanıyla olan ilişkileri… Hepsini Guardian’dan okuyabilirsiniz. Kendilerinin ifadesiyle, 380 gazeteci bir yıl boyunca 70 yıllık dökümanı arayıp taradıktan sonra yayınlamışlar hepsini. Hepsi de aslında aşağı yukarı aynı şeyi sordurtuyor insana:
Zenginin daha zengin olmaktan başka bir derdi yok ve sorun çözümü için vergilerden medet ummak saçma, tamam da; finans sektörünün gelir uçurumunu açarak zengini daha zengin etmekten başka vatana millete bir faydası var mı?
Gerçekten?
