İlk olarak bir pagan kutlaması şeklinde ortaya çıkan fakat sonrasında yalnızca bir dini kutlama olmanın dışına çıkarak, zaman içerisinde dünya genelinde popülerleşmiş bir festival şeklini alan cadılar bayramının çıkışından şu yazıda bahsetmiştik. Evet, cadılar bayramı artık sadece bir pagan kutlaması değil. Sonuçta pek çok ülkede hem eğlence kültürü hem de ticari araç haline gelmiş bir festivalden bahsediyoruz. Ancak dünya üzerinde cadılar bayramı kadar popülerleşmemiş ama bir nevi o bölgenin yerel cadılar bayramı haline gelmiş birbirinden renkli festivaller mevcut. Üstelik pek çoğu cadılar bayramı ile oldukça benzer özellikler taşıyor. İşte bu yazıda Dünya’nın dört bir yanında kutlanan ve yer yer cadılar bayramı ile benzeşen yerel festivallerden bahsedeceğiz.
Samhuinn Ateş Festivali – İrlanda, İskoçya
Cadılar bayramının doğduğu bölgeler olan İrlanda ve İskoçya’da, kökenlerinde adı Samhain olan festival bugün aynı adıyla Samhain veya Samhuinn Ateş Festivali olarak kutlanmaya devam ediyor. Hatta cadılar bayramının kökeninde yani Samhain festivalinde yer alan pek çok Kelt ve Pagan temelli ritüel, İrlanda ve İskoçya’da aynen uygulanıyor. Doğanın yeni bir döngüye girişi, gecelerin uzaması kutlanır ve bu periyot içerisinde kutsal ruhlarda bir dönüşüm yaşandığına inanılır. Koca koca ateşler ve meşaleler yakılır, Edinburgh sokaklarında kostümlü insanlar çeşitli performanslar sergiler ve türlü türlü eğlenceler düzenlenir. Bir de Samhain’in olmazsa olmaz bazı geleneksel yiyecekleri vardır ki bunlar da festivalin önemli bir parçasıdır. Özellikle barmback denen bir İrlanda tatlısı, daha doğrusu kuru meyveler kullanılarak yapılan bir kek vardır ve bu kek üzerinden fal bakılır. Çünkü içerisine kuru meyveler dışında yüzük, para veya düğme konur ve örneğin yediğiniz kekin içinden yüzük çıkarsa evliliği, para çıkarsa zenginliği ifade eder.
Ölüler Günü – Meksika
Yüzlerin siyah beyaza boyandığı, kimilerinin rengarenk kıyafetler kimilerinin ise iskelet benzeri kostümlerle 2 Kasım günü kutladığı “Dia de los Muertos” yani “Ölüler Günü”, Aztek kültürlerine dayandığı söylenen ve İspanya, Latin Amerika ama özellikle de Meksika’da büyük coşkuyla kutlanan bir festival. Popülerleşmiş cadılar bayramı kültüründen farklı olarak; bu bir şeker toplama veya kostümlü korkutma festivali değil. Adından da anlaşılabileceği üzere bu bir “Ölüleri Anma” günü yani daha çok bir “Azizler Günü” gibidir. Aileden göçüp gidenlerin mezarları başında ve yaşadıkları evde bir anma köşesi hazırlanarak, en sevdikleri yemeklerin pişirildiği özel bir anma günü. Cadılar bayramını anımsatan yönü ise ortalıkta bir sürü insanın iskelete benzer kostümler ve boyalı yüzlerle dolaşıyor olması. Dışarıdan bakıldığında bir kostüm partisi gibi görünse de, bunu o dünyadan göçüp gitmiş aile üyelerine yakın hissetmek için yapıyorlar. Daha da yakın hissetmek için bir de evlerinde hazırladıkları anma köşelerine fotoğraflar koyuyorlar ki fotoğrafta bulunan yakınlarının ruhları onları ziyarete gelebilsin. Anma günü olmasının yanı sıra, oldukça renkli ve müzikli bir festivaldir.
Ognissanti – İtalya
All Saints’ Day yani Azizler Günü’nün İtalya’daki kültüre göre şekillenmiş hali Ognissanti’dir. Ogni ‘bütün’, santi de ‘saint’ kelime kökeninden geliyor ve bilinen Hristiyan geleneklerindeki Azizler Günü ile hemen hemen aynıdır. Meksika’daki Ölüler Günü gibi, ölülerin mezarları başında toplanılır ve mezarlıklara rengarenk çiçekler bırakılır. Bu yüzden de Ognissanti döneminde mezarlıklara baktığınızda tam bir renk cümbüşü görürsünüz. Festival olması bir yana, başlangıcı daha çok ulusal bir bayram veya ayin günü gibidir. Aile üyeleri birlikte kiliseye gider ve sonrasında hep birlikte öğle yemeği yerler hatta bugüne özel yapılan tatlıları dahi vardır. Aynı gün ailenin geri kalanlarını anmak üzere mezarlık ziyareti yapar, onlar için dualar eder ve mezarları başına çiçekler bırakırlar. Herhangi bir çiçek yerine özellikle de krizantemler tercih edilir çünkü İtalyan kültüründe krizantem; ölümü sembolize eder ve hep mezarlıklarla ilişkilendirilir. Hatta bu yüzden İtalyanlara krizantem çiçeği hediye etmemeniz tavsiye edilir ki ölümü hatırlatan en büyük sembollerdendir. Cadılar Bayramı diğer ülkelerde olduğu kadar popüler değildir ancak son yıllarda Ognissanti döneminde de Cadılar Bayramı partileri düzenlenir ve Cadılar Bayramı temalı dekorasyonlar yapılır hatta bal kabakları bile oyulur. Ancak Cadılar Bayramı konseptiyle yapılmış kostümlerle dolaşmak pek yaygın değildir.
Daimonji – Japonya
Japonya’nın Tokyo’dan sonraki merkezi diyebileceğimiz Kyoto bölgesindeki Obon adı verilen kutlamalarının bir parçası olan Daimonji, hem Samhain hem de Ölüler Günü ile benzerlik gösteren Japon kültürüyle birleşmiş bir Budizm geleneğidir. Ağustos ayının ortasında, akşam olunca Kyoto şehrini çevreleyen beş dağ üzerine o festivalin sembolü şeklinde olan devasa şenlik ateşlerinin yakılması ile festival doruk noktasına ulaşır. Dağların tepelerine böyle koca koca ateşlerin yakılması ise ruhları anmak için yapılan bir gelenektir. Çünkü Daimonji, ruhların yaşayanların dünyasından ayrıldığını sembolize eder ve bu yakılan ateş ile de ruhlar uğurlanır. Yakılan ateş öyle büyüktür ki şehrin her yerinden net bir şekilde görülür. Festivalin en büyük kısmı yakılan bu ateşlerdir zira Japonya’nın dört bir yanından insanlar bu ateşi seyretmek için gelir. Hatta kimi otellerde bu ateşi izlemek için manzaralı özel odalar bile bulunur. Bunun yanında Kyoto’da geleneksel danslar ve etkinlikler düzenlenir, pek çok yerde bu özel gün için bir takım sokak yiyecekleri hazırlanır ve festival bölgelerinde satılır.
Aç Hayalet Festivali – Asya
Asya’nın çeşitli ülkelerinde ama özellikle de Hong Kong bölgesinde büyük bir coşku ile kutlanan “Hungry Ghost” yani “Aç Hayalet” festivali, “geçmişteki ruhları anma” festivallerine ek olarak bu ruhlara hediye sunmak için düzenlenir. Zaten bahsi geçen hayalet, ruhu temsil ediyor ve aç oluşu ile de hayaletin yani ruhun bir hediye beklediğine inanılıyor. Bu hediyeleri temsilen de hayalet parası adı verilen özel bir takım kağıtlar yakılıyor. Aynı şekilde festivalin gerçekleştiği zaman diliminde yaşayanların ve ölenlerin dünyalarının birbirine açıldığına da inanılıyor. Dünya çapında düzenlenen festivaller arasında en büyük organizasyonların ve eğlencelerin düzenlendiği yegane festival budur. Operalar düzenlenir, çeşitli performanslar sergilenir, insanlar denizlere fenerler bırakır ve bölge olarak da çok geniş bir coğrafyada kutlanır. Hong Kong başta olmak üzere Çin, Malezya ve Singapur gibi pek çok bölgede coşkuyla kutlanan bir festivaldir Aç Hayalet Festivali.
Cadılar Bayramı çok popüler bir festival olmakla beraber, tıpkı Cadılar Bayramı gibi geniş bölgelerde kutlanan sayısız festival mevcut. Bu yazıda da yer yer Cadılar Bayramı ile farklılıkları olan yer yer de benzeşen festivallerden bahsettik. Sizin de bildiğiniz ve böylesi geniş çapta kutlanan bir festival varsa bizimle paylaşmayı unutmayın!
