Bundan aşağı yukarı bir ay kadar önce, Star Wars: The Last Jedi’ın ortaya koyduğu isim gizemini; filmin uluslararası çevirilerinin çözeceğini söylemiştik hatırladınız mı? Şöyle bir şeyler demiştik o günler:
Farkında mısınız bilmiyorum, ama The Last Jedi’da da durum öyle olacak; zira başlık bir artikel içeriyor. Bu artikel ağırlıklı olmayan bizimkisi gibi diller için bir şey ifade etmemekte. Biz mesela filme büyük ihtimalle Son Jedi diyeceğiz, ve hayatımıza devam edeceğiz. Ama, örneğin, Almanlar ne diyecek? Der Letzte Jedi mı, Die Letzte Jedi mı? Çünkü eğer Der Letzte Jedi ise, bir erkekten veya tekil bir karakterden söz ettiğini kesin bir biçimde söyleyebileceğiz. Ancak “Die” olursa, “Son Jedilar” da olabilir –zira Jedi’ın çoğulu da Jedi– bir kadın karaktere de gönderme yapıyor olabilir.
Genel hatlarıyla “The Last Jedi” isminin hükmünü tartışmak pek derin bir muhabbete yol açmıyor, ama linguistik bir perspektiften, çevirilerin yakayı ele verecek olması bizi enterese ediyor. Disney muhtemelen bu yüzden resmi çevirilerin açıklanmasını erteleyebileceği kadar erteleyecektir. Ama bir noktada yerel pazarlamalara başlamak icap edince, zannediyoruz sorumuzun da cevabı ortaya çıkacak.
İşte o sorunun cevabının ortaya çıktığı günler geldi. Disney oyuncakları piyasaya sürmek zorunda, afişler gidecek, fragmanın belli ki eli kulağında… Geri sayım iyice sona doğru gidiyor, ve bu yüzden de bizim aradığımız cevap karşımıza çıkıyor. Hayırlı uğurlu olsun, The Last Jedi sadece tek bir kişiye göndermede bulunmuyor. Şimdiye kadar dört farklı çeviri geldi elimize. Portekizce izleyenler filme “Os Últimos Jedi” diyecek. İspanyollar “Los Ultimos Jedi” diyor. Almanlar “Die Letzten Jedi” peşinde, Fransızlar ise manşete “Les Derniers Jedi” atacak. Bunların hepsi çoğul artikeller ve sıfat ekleri.
Bu noktada başlığın neyi temsil ettiğini düşünmeye gerek yok. En son bıraktığımız hâliyle bile çoğul bir son Jedi grubu vardı işte. Kylo, Rey, belki Finn, kesinlikle Luke. Kimsenin ölmesi kalması gerekmiyor yani. Esas soru ise şimdi şu: Biz nasıl çevireceğiz? Son Jedi mı, Son Jedilar mı? Daha önce hiç Jedi kelimesini çoğullaştırmak zorunda kalmamıştık. İnce bir takıntı, ama ben kendi payıma kesme işareti konulacak mı, çoğul eki atılacak mı dev merak ediyorum. Siz ne diyorsunuz?
