Dünyanın her tarafından her yaş, cinsiyet, renk ve yetenek seviyesinde insanın keyifle yaptığı bir hobi cosplay. Bizim alt kültürümüzde –hatta neredeyse ana akım kültürümüzde de– gözardı edilemez bir yeri olduğu bir gerçek. Biz de dedik ki, nereden gelir, nedir bunlardan biraz bahsedelim.
Cosplay’in ne olduğuna gelirsek, bunu konuşmak için önce “kostüm”den başlayalım: Kostüm giymek dediğimiz şey, bir karakterin kılığına bürünmektir. Kelime köken olarak Latince’de ‘gelenek‘ anlamındaki ‘consuetudo‘ sözcüğünden gelir. Oradan da İtalyanca ve Fransızca’ya 18. yüzyılda bir sanat terimi olarak geçer ve sahnede giyilen döneme ait giysiler anlamındadır. Türkçe’ye de Fransızca’daki “costume” sözcüğünden geçmiştir.
İlk yaygın bilinen kullanımı Yunan tragedyalarındaki maskeler olup, Venedik Karnavalı ve klasik İtalyan Commedia dell’Arte maskeleri de diğer tarihi örneklerden sayılır. Klasik tiyatroda (en bilinen örnek olarak İngiliz tiyatrosunda) erkeklerin kadın rollerini üstlenmesiyle kostüm, yeni bir döneme girer. Sizi tarihi bilgilerle daha fazla sıkmadan, daha heyecanlı güncel örneklere gelelim. 20. yüzyıla atladığımızda kostümün sahnenin dışına çıktığını ve farklı alanlara yöneldiğini görüyoruz: Pin-up kızları ve Hugh Hefner’ın playboy kızları bu yeni, daha ağırlıklı olarak cinsel çağrışım yapması için tasarlanan kostümlere örnek teşkil etmiştir. Bunu dedikten sonra da revü şovlarındaki bürlesk kızlarını anmasak ayıp etmiş oluruz, zira bunların hepsi belli konseptlere yönelik kıyafet tasarımları içerirler.
Cosplay’in kendisine dönecek olursak, İngilizce’deki “costume” ve “play” sözcüklerinin birleşiminden gelir. Bu hobinin cosplayer olarak bilinen icracıları, çeşitli kostüm ve aksesuvarlarla karakterleri canlandırır. Bir performans sanatı sayılan cosplay’in bilinen ilk resmi örneği 1939’da pejmürde bir yıldız pilotu kılığına ve Things to Come filminden bir karaktere bürünen iki etkinlik katılımcısıdır. Katıldıkları First World Science Fiction Convention’da büyük sansasyon yaratan ikili, başlattıkları akımın muhtemelen farkında değildi. Gerçekten de bir sonraki yıl çok daha fazla katılımcı etkinliğe kostümle gelmişti.
Uzak Doğu’daki Otaku kültürüyle birlikte, 90’larda cosplay hobisi bir fenomen haline geldi. Ancak bu hobiyi ilerletip, dünya çapında başarı sağlayıp kariyer haline getirebilen insanlar da mevcut. Örneklere geçecek olursak; cosplay’i hobiden işe çevirmiş olan Çin kökenli Amerikalı Yaya Han dünya çapında bir üne sahiptir. Dünya çapında ün denince de sevilen karakterlerin seksi yorumlarını ana akıma taşıyan bir diğer Amerikalı Jessica Nigri’yi unutmamak gerekir. Yeni kapılar açan bir başka isim ise zırh yapımında kendi tekniklerini üreten, hatta bu alanda basılı kitabı olan, Almanya’dan Kamui’dir. Şu ana kadar hep tekil isimlerden bahsetmiş olsak da bu işi grup olarak yürütenler de mevcut. Kostümlerindeki muazzam detaylarla öne çıkan Spiral Cats, yine de daha çok Tasha aracılığıyla ünlendi. Tasha, bu alanda düzgün fiziği ve yüzü ile isim yapmış olan bir Korelidir. Cosplay ile isim yapıp reklam sektörüne yönelen bir diğer önemli figür de Filipinli Alodia Gosiengfiao’dur.
Peki biz şimdi bunları niye anlattık? Çünkü cosplay, geek kültüründen çıkıp tüm dünya çapında yayılmış durumda ve gün geçtikçe popülerleşiyor. Bizim gibi insanların bunu neden severek yaptığına gelince; bir düşünün. Hanginiz çok sevdiğiniz bir kahramana dönüşmek istemez ki? Madem çocukluk kahramanlarımıza bu kadar bağlıyız, eğlenceyi kendimize saklamayalım ve sizlerle de paylaşalım dedik.
Birçok farklı sanat dalının harmanlanıp kullanıldığı cosplay, hem geekleri üretmeye teşvik ederek hem de çok takipçisi olan film, oyun, anime, çizgi roman vb. karakterlerinin can bulmasını sağlayarak farklı ilgi alanlarına sahip insanları bir araya getiriyor. Biz de bunun üzerine bir yazı dizisi başlatmak istedik. Bir sonraki yazımızda, insanları eğlendiren bir hobi olan cosplay’in Türkiye’de ortaya çıkışından, ilerleyişinden ve kaydadeğer Türk icracılarından bahsedip, Türk’ün cosplay’le imtihanını inceleyeceğiz.
