Yazan: Deniz Yıldırım
Türkiye’de müzik, son 15 yıldır benim garip ve heyecan verici bulduğum bir değişiklik içinde. Garip grup adları ve Indie Rock’tan özenilmiş tınıları ile 2015 yılında Son Feci Bisiklet ile dikkatimi çeken bu yeniliğe Spotify gerçekten de cuk oturan bir isim verdi…”Üçüncü Yeniler”. Peki neden bu isim? Biraz onu konuşmak istiyorum.
Nedir Bu Yeniler? Diğer İkisi Nerede?
Bu sorunun cevabı için ülkemizin edebiyat tarihine bakış atmamız gerekiyor. Edebiyatçıların “Garip Akımı” veya “Birinci Yeniler” olarak adlandırdığı, Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday‘ın yarattığı -ve Nazım Hikmet Ran’ın da uzaktan izlediği- şiir akımını ele aldığımızda neyin yeni olduğunu az çok anlıyor gibiyiz. Bu insanlar, Türk şiirindeki delinmeye çalışılan despot Divan Şiiri geleneği otoritesine karşı çıkmışlardı, hem de tamamen, tüm köprüleri yıkarak.
Peki, nedir bu köprüler? Tabii ki “şiire müzikalite” getirdiği söylenen hece ölçüleri… Üzerine kavgalar çıkan uyak ve daha nice biçim kuralı. Ülkedeki kıymet otoriteleri sadece bu gibi kısıtlamalarla yazılan şiirlere değer verse de de bu insanlar yeni şeyler yaparak yeni değerler yarattılar. Daha önce bahsedilmemiş şeyleri şiirlerinin merkezine alarak edebiyat tarihinde edindikleri yerin yanında başka yeniliklerin yaşanmasına sebep oldu.
Kanık, Anday ve Horozcu’dan yenilik bayrağını İkinci Yeniler devraldı. İkinci Yeniler, bir Fransız şiir akımı olan ve başını Louis Aragon’un çektiği sürrealizm akımından çok etkilenmişlerdir. Özellikle gizemli imgeler içeren sürrealizm Cemal Süreya’nın Üvercinka kitabı ile edebiyatımıza yansımıştır. Daha sonra Ece Atay, Turgut Uyar ve Edip Cansever de bu akımın en önemli parçaları olmuşlar ve İkinci Yeniler adını almışlardır. Bu şiir akımı aklımızı kurcalayan garip imgelemleri ve dilbozumcu yaklaşımı ile bence Üçüncü Yenilerin bu garip grup adı furyasına da ilham olmuşlardır. İlk Üçüncü Yeni sayabileceğimiz Büyük Ev Ablukada adını Turgut Uyar’ın bir şiirinden almıştır hatta.
Hadi Onlar Şiiri Değiştirdi. Bunlar Ne Yaptı Da Yeni Oldu?
Şimdilerde Üçüncü Yeniler adıyla kabul ettiğimiz müzik gruplarını dinlediğim ilk zaman, genç beynim dumura uğramıştı. her yönleri ile dumura uğratmışlardı. Sözleri saçma ve eğlenceliydi, aynı zamanda kalbe de dokunuyordu; grup üyeleri 90’lardan kalma değildi, moderndi. Daha önce kendi dilimde duymadığım bir entelektüellik taşıyordu bu grupların müziği bana. Soundcloud’da, Youtube’da bu gruplar müziklerini kafalarına göre yapıp kafalarına göre paylaşıyorlardı. Bu müzik genel olarak iki şeyi temsil ediyordu: “kafamıza göre…” ve “çok da şey etmemek lazım”.
Bu iki slogan 80 sonrası Türkiye’sinde doğan çocuklar için savunma ve hayatta kalma mekanizması gibiydi. Düşünsenize televizyon yaşlılar tarafından yönetiliyor, müzikler yaşlılar tarafından yapılıyor. Çizgi filmler dışında 0-20 yaş aralığına hitap edecek tek tük şey var görsel ve işitsel alanda. Bu yüzden bu insanlar hem “kafalarına göre takıldı” hem de onlara üstten konuşanlara “çok da şey etmemek lazım” dediler.
Üçüncü Yeniler bu kuşağın müziği, kendi içinde şiirsel ve simgesel anlamda çok şey barındıran ama dışarıdan bakılınca hem kafasına göre hem de çok da şey etmeyen bu güzel harman bu akımı “yeni” yaptı. Bu müzisyenler daha önce bu topraklarda duyulmamış bir rahatlıkta, sanatsal anlamda muhafazakâr olmayan bir şekilde yaptılar müziklerini, kafamızı açtılar.
Üçüncü Yeniler Günümüzde Nasıllar… İyiler mi… İşleri
Güçleri Nasıl?
Üçüncü Yeniler 2010’lar müziğinde devrimin ve yeniliğin ismi olmuş durumda. Sanki 80 sonrası Mozaik gibi yeni müzisyenlere ve müzik türlerine cesaret verdi bu akım… Bu akımın dinleyicileri ise yeni şeyler için kulaklarını açtılar. Böylece bu cesaret büyüdü ve büyüdü. Bu gün elektronik müzikten, phsychedelic rock’a kadar her renkten ve sesten müzik Üçüncü Yeniler’in içinde. Yıllar içinde değişip gelişen bu müzik akımı hala kendini yenilemeye devam ediyor.
___________
DEV YAZI ÇAĞRISI 30 Ağustos’a kadar yazılarınızı kabul edecek. Detaylar burada.
