Çizgi roman kültürü, maalesef ülkemizde oldukça niş bir okuyucu kitlesine hitap ediyor. Panellere doluşmuş resimler ve çizgiler, raflara çıktığında hak ettiği değerini bir türlü göremiyor. Sanatın bu özel türü, Türkiye’de denizaşırı ülkelerde olduğu gibi yazılı ve çizili edebiyat ile entegre biçimde değil, daha çok gazete kenarlarında ve muhalif dergilerde yer almaya çalışarak kendisini geliştiriyor. Elbette bu durum Türkiye’de çizgi romandan ziyade karikatür içeriklerinin daha fazla tüketilmesi ve tabii ki üretilmesi ile de ilişkilendirilebilir. Buna ek olarak çizgi romanların “Altın Çağı”nın ülkemizde daha çok Avrupa kaynaklı eserlerle yansıması da etkili olabilir. Ancak sebep her ne olursa olsun, renkli paneller hiçbir zaman toplum nezdinde kendisine fazlaca karşılık bulamadı ve ciddi bir edebiyat olarak görülmedi. Bu da grafik ya da çizgi roman yaratıcılarının önünü ciddi şekilde kesti.
Fakat üretim sürecinin bu çetin koşullarına rağmen 2022 yılı yerli yazar ve çizerler noktasında dikkate değer eserlerin üretildiği bir yıl oldu. Çıkarılan eserlerin hepsi yerli okura hitap etmese de ortaya konan yayınlar, yerli üreticilerin uluslararası piyasada ne kadar başarılı olduğunun da bir göstergesi. Dolayısıyla bu eserler; çizgi romanın ne kadar ciddi bir iş olduğunu göstermek, yerli yazar ve çizerlerin ne kadar kaliteli eserler kaleme alabileceklerinin altını çizmek ve çizgi roman kültürünün, sanatın dikkate değer alanlarından biri olduğunu kanıtlamak açısından da oldukça önemli. Öyleyse gelin, 2022 yılında yurtiçi ya da yurtdışında çıkmış, Türk yazar ve çizerlerin eserlerine hep birlikte bir göz atalım:
Voyagis – Sümeyye Kesgin (Image Comics)
2022 yılının çizgi roman eserleri arasında belki de en dikkat çeken eseri, Sümeyye Kesgin’in yazıp çizdiği ve sektörün en büyük yayıncıları arasında yer alan Image Comics’in etiketiyle raflarda yerini alan Voyagis. Uzaya gönderilen VOYAGER uydularından birinin uzaylı yaşam formları tarafından bulunmasından sonra yaşanan olayları konu alan eser, oldukça ilginç bir bilim kurgu macerası sunuyor. Post-apokaliptik bir dünyayı resmeden Kesgin, farklı bir dünyayı anlatırken bu dünyaya dair ciddi konuları masaya yatırıyor. Bununla birlikte global eleştirilerini de satır aralarına yerleştirmeyi başarıyor.
Eser, Kesgin’in daha öncesinde yine Image Comics bünyesinde Jay Faerber ile birlikte çıkardığı Elsewhere eserine paralel bir çizim tekniği taşıyor. Dolgun renkler ve birbirinin içine geçmekten çekinmeyen hatlar taşıyor. Buna rağmen ayrıntılar bütünün içinde kendisine başarıyla yer bulabiliyor. Voyagis, Kesgin’in çizerlik dışında yazarlık alanında da kendisini gösterdiği önemli bir seri. Beş sayılık fasikülün ilk sayısı oldukça ilgi çekici bir başlangıç yapmasıyla birlikte gelecek sayılarda heyecan ve merakın da yükseleceği kesin.
Serinin haklarını elinde bulunduran Sümeyye Kesgin’in yazıp çizdiği beş sayılık mini seri, 16 Kasım 2022 yılında raflardaki yerini aldı. Yerli okuyucular ise eseri Presstij Çizgi Roman ve Paralel Evren gibi mağazalar üzerinden İngilizce olarak temin edebiliyor.
King Conan – Mahmud Asrar (Marvel Comics)
Çizgi roman ve sinema sektörünün en büyük isimlerinden birisi olan Marvel, bünyesinde çığır açmış birçok yazar ve çizeri barındırıyor. Yaratılan karakterler ve hikâye arkları yıllardır konuşuluyor. Bu noktada ise Marvel’ın en büyük kahramanlarından olan, 2022 yılında çıkış yapan ve Conan’ın şimdiye kadar hiçbir yerde anlatılmamış bir serüvenini okuyucu ile buluşturan King Conan, yazar Jason Aaron ve çizer Mahmud Asrar’ın imzasını taşıyor.
Kral Conan’ın Batı’ya yelken açarak bir maceraya atılmasıyla başlayan seri, ünlü kahramanın bilinmeyen ve antik bir gizem ile karşılaşmasını konu alıyor. Marvel’ın büyük evren devamlılığı içinde kendisine özel bir yer bulan King Conan, çıkış yaptığı 2021 yılından itibaren eleştirmenlerden olumlu yorumlar almayı başardı. Altı sayılık maceranın son fasikülü ise 2022 yılında okuyucu ile buluştu.
Ünlü çizer Yıldıray Çınar ile birlikte isminin anılması gereken Asrar, Çapa Çizgi Roman Grubu’nu kurduğundan bu yana çizgi roman kültürünün Türkiye’de gelişmesi için büyük emek verdi. Hakan Tacal ile çıkardığı İman Ltd., Pırılkız ve Melek gibi eserleri, Rodeo Strip dergisinde okurları ile buluşmuştu. Detaylardan ve gölge oyunlarından kaçınmayan Asrar, geniş panel çizimleri ve renk skalasını başarılı kullanması ile dikkat çekiyor. Ayrıca Mahmud Asrar’ın daha öncesinde Image Comics bünyesinde Jay Faerber ile birlikte çıkardığı DYNAMO 5 isimli bir çizgi roman serisi de bulunuyor.
Tuş – Orhan Umut Gökçek (BAOBAB)
2022 yılında yerli okuyucuyu farklı bir maceraya sürükleyen bir diğer eser ise Orhan Umut Gökçek’in yazıp çizdiği “Tuş” isimli çizgi roman. Eser, havada bir anda beliriveren buton karşısında insanlığın nasıl çaresiz ve aciz kaldığını gösteriyor.
Gökçek’in kendisine has çizim tarzıyla okurların karşısına çıkardığı eser, basit kurgusunun arkasında oldukça kuvvetli bir alt metin sunuyor. Bazı karakterler bir anda karşılarında beliren butona basarken bazıları da bütün duygularına rağmen kendilerini tutarak geri duruyor. Fakat ne olursa olsun tüm hikâyeler, insanın anlam veremediği doğasını büyük bir tutarlılıkla ortaya koyuyor. Ayrıca toplumun yaşamınmda bir anda beliriveren tuşların nasıl bir karşılık bulacağı sorusu da okura soruluyor.
Yazar ve çizer Orhan Umut Gökçek’in BOABAB etiketiyle Türkçe olarak hazırladığı eseri, 27 Eylül 2022 yılında raflardaki yerini aldı.
Mis Dergi (Marmara Çizgi)
Türkiye’de okuyucunun en fazla tükettiği ve kültür içinde belki de en eski ancak en etkili araç olan karikatür ise 2022 yılında başarılı eserler çıkarmayı başardı. Bunlar arasında en çok ses getiren ise Emrah Balak’ın önderliğinde bütün ünlü isimleri bir araya getiren Mis Dergi oldu. Her ne kadar dergi olarak geçse de bu kolektif çalışma, Türkiye’de karikatürün geldiği son noktayı ve bu yolculuğun nereye gidebileceğini gösteren kapsamlı bir macera aslında. 53 çizerin eserleri ile süslediği 600 sayfalık bu çalışma, kapsamlı yapısı ile okurlara uzun soluklu bir okuma serüveni getiriyor.
Çizgilerin ne kadar yaratıcı şekillerde bir araya gelebileceğini, bilinçli varlıkların ne kadar farklı şekillerde çizilebileceğini ve tabii ki anlatılacak ne kadar fazla hikâye olduğunu göstermesi, yazı ve çizgiyi bir araya getiren bu “ortam”ın zenginliğini gösteriyor. Bununla birlikte çıktığı gün büyük bir ilgi görmesi ise okuyucunun karikatür türüne olan bitmeyen açlığına dair somut bir görü sunuyor. Emrah Ablak, Memo Tembelçizer, Bülent Arabacıoğlu ve Selin Dönmez gibi isimleri barındıran dergi, aynı zamanda NFT projeleri ile de dikkat çekiyor.
İstanbul’un Endişeli Günlüğü – Ersin Karabulut (Dargaud)
Türkiye’de karikatürden bahsettiğimizde Emrah Ablak ile birlikte Ersin Karabulut’un ismi de beraber geliyor. Kurucusu olduğu Uykusuz dergisi ile ismini geniş kitlelere duyurduktan sonra 2016 yılında çıkardığı Çizgili Tişört isimli eser, çizerin haklı ününü göstermişti.
Usta çizerin 2022 yılında ortaya koyduğu İstanbul’un Endişeli Günlüğü ya da orijinal ismiyle Journal inquiet d’istanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehrine oldukça farklı ve kişisel bir bakış açısı sunuyor. Köklü Fransız çizgi roman dergisi Dargaud’da yayımlanan eser, 80’li yıllarda ülke gündemine, politikaya, siyasete ve gündelik yaşama dair çarpıcı anekdotlar sunuyor. Yerli okuyucu için çevirisi bulunmasa da Ersin Karabulut’un tanıdık çizimleri Penguen ve Uykusuz dergilerinin tanıdık simasını uluslararası okurlara sunuyor.
İstanbul’un Endişeli Günlüğü, Karabulut’un Fransızca çıkardığı ilk eser değil. Yerli yazar ve çizer 2020 yılında Jesgu’i tout allait bien isimli çizgi romanını çıkarmış ve Yeraltı Öyküleri eserini de yine Fransızcaya çevirmişti.
Türk Mitolojisi Atlası – Bartu Bölükbaşı (Presstij Çizgi Roman)
Listenin sonunda ise 2022 yılında çıkış yapan ve Türkiye pazarında çok fazla eşi bulunmayan Bartu Bölükbaşı imzalı “Türk Mitoloji Atlası” yer alıyor. Türk mitolojisini başarılı bir şekilde ele almasının yanı sıra çizimlerdeki detaylar ile kapsamlı bir atlas olan eser, oldukça dikkat çekti.
Mitolojik karakterin açıklamaları, tarih içinde kendisine nasıl yer bulduğu ve karakterlerin detaylı çizimleri, Bölükbaşı imzalı kitabı başarılı bir kaynak eser olarak öne çıkarıyor. Çıkış yaptığı tarihten itibaren büyük ilgi görerek 2022 yılında üç baskı birden yaptı.
Ülkemizde çıkış yapan eserlerle birlikte çizgi roman kültürü kendisine daha geniş bir okur kitlesi oluşturmakla birlikte yazılı ve çizili edebiyat noktasında daha da ileri bir konuma yükseliyor. Yazar ve çizerler dünya çapında olduğu gibi ülkemizde de çizgi romanın yaygınlaşması için eserler vermeye devam ediyor.
Yazan: Oğuzhan Açıkalın
