Çölden yükselen peygamber insanlık tarihinde ikinci kez, Frank Herbert’ın mürekkebinde yazılırken, bilimkurgu camiasında yeni müritler yarattı. Bu yeni din, öğle güneşi altındaki bir çöle galaksilerin akıl almaz enginliğini sığdırıyor ve takipçilerini; politika, ekonomi, ekoloji, savaş stratejileri, kültür, hayatta kalma mücadelesi ve nasıl döndüklerine akıl sır ermeyen dolaplarıyla insanlığın yüzüne doğrultuyordu.
Ve bana sorarsanız, kaosun içinde ermeye çalışan gelecek tohumlarını, nihai planlarının içine gömmeye kalkışacak kadar deli ve azimli Bene Gesseritler en az Muad’dib kadar başroldü. Öyleyse bu yazıda izin verdikleri ölçüde gözlerinin içine bakalım, becerebilirsek Gom Jabbar’ı boynumuza dayamadan da yanlarından kaçalım. Ne dersiniz?
Bene Gesseritler, Frank Herbert’ın satırlarında nutkumu tutturacak kadar etkileyiciydi. Ancak Denis Villeneuve, Herbert’ın bilimkurgu vasiyetini ekrana uyarlamak konusunda öyle akıllı kararlar verdi ki anlatmaya onun rahibelerin gelişi sahnesiyle başlamak istiyorum. Hatta rahibelerin özünde ne olduğunu, simalarını gizleyen tüllere inat iki dakikada anlatıyordu diyecek kadar ileri gidebilirim.
Çünkü gemiden ihtiyatla inen başı önde figürler, ecel getiren kum taneleriydi. Onları istesek de tutamaz, sınırlayamaz ve durduramazdık. Eşlikçileri karanlıktı. Yavaş ama kesin adımlarla yaklaştılar. Tüller içinde dalgalanan belirsizlikler olarak gelip Paul’ un kader çizgisine dayandılar. Paul Atreides annesinin onu korumak için ateşe atmaktan başka bir çaresi kalmadığını kavrarken, biz de böylece tevazu beklediğimiz hanımların bir anomali taşıdığını fark ediyorduk.
Bene Gesseritler, zeki düzenler kuran kadınlardan oluşan bir örgüt. Dune evreninde bir milat olan ve düşünen makinelere karşı girişilen Butleryan Cihadı zamanında, ilk yapılanmalarını çoktan kurduklarını biliyoruz. Ve her uzun ömürlü örgüt gibi canlılıklarını amaçlarına borçlular. Bu amaçlara girmek içinse yöntemlerine ve geçmişlerine bakmak gerekli.
Kökenleri
Henüz Dune evreninde düşünen makinelerin saltanatı sürerken, Omnius Scourge adında bir virüs insanlığın sonunu getirmek için üretilmişti. Rossak adlı gezegende peşimizi bir türlü bırakmayan virüsle savaşılırken bir yandan da tedavisi bulunmaya çalışılıyordu. Burada bir es; bildiğiniz gibi Dune, gezegenlerin tahakkümü demektir.
Rossak insanlar için zehirli bir atmosfer taşıyordu ve burada bebeklerin çoğu ya ölü ya da uzuv kaybıyla doğuyorlardı. Ancak bir şekilde hayatta kalmayı başaranlar arasında güçlü telekinetik özellikler gösteren kadınlar da vardı. İçlerinden nesiller sonra bir büyücü topluluğu çıktı. Hedefleri, nitelikli bir çiftleşme programıyla kendilerine güçlerini geliştiren yeni nesiller katmaktı. Ancak Raquella Berto-Anirul’un gezegenlerine ayak basmasıyla planlarının gidişatı sonsuza dek değişti.
Raquella tedaviyi bulmak için yardıma gelen bir doktor olarak gezegende iki kez ölümden döndü. İlkinde kaptığı virüsten onu ormanın içinde yaşayan Misborn grubu, bitkilerden yaptıkları bir suyu içirerek kurtardı. İkinci seferdeyse, tedaviyi bulmasına sinirlenen baş büyücü Ticia Cenva tarafından Rossak’a özgü bir bitkiyle zehirlendi. Önceki deneyimden kalan birikimle vücudu mu değişmişti bilinmez ama yaşamakla kalmadı, aynı zamanda bir Aziz Anne olarak ortaya çıktı.
Bu sayede Raquella rahibe örgütlenmesini başlattı. Hatta köklenmek için Wallach IX gezegenine taşındılar. Buraya açtıkları okullarla Bene Gesserit’in temelleri atıldı. Bu bilgilerse bize, yetiştirme programının kaynağını, sonradan yerini baharatın aldığı farkındalık narkotiğini ve Aziz Anne rütbesini tanıtıyor.
Aziz Anne ve Eğitimleri
Bene Gesseritler, halihazırda geleceği sezinlemeye yarayan ileri görüye sahiplerdir. Ancak farkındalıklarını açan çeşitli maddelerle, ölüme yakın bir deneyim yaşayarak öteki hafızayla temas kurarlar. Öteki hafıza, kız kardeşlerin sadece kadın atalarının belleklerine erişim sağlayabildikleri bir ikinci benlik gibidir. Tabii her Bene Gesserit bunu başaramaz. Bu mertebeye gelebilmek için alınan eğitimin yanında demir gibi bir irade şarttır.
Zaten bu irade, eğitimin bir noktasında Gom Jabbar’la sınanır. Boynunuzda zehirli bir ölüm sayacıyla girdiğiniz acı dolu bir test yani. Girdiğiniz sınavları düşününce bezdiriciliğini anlarsınız. Testi başaramayanlar örgütten uzaklaştırılırlar. Bu yüzden geriye kalanların hepsi, iradesi ve dayanıklılığı olağanüstü koşullarda sivriltilmiş bir kadınlar topluluğudur. Gözü kara üyelerle örgütün yok oluşa direnmesi ve imparatorluğun hanedanlarında dönen politikalarla, tek nefeste baş edebilmeleri böylece mantığa oturuyor.
Ve eğitimin şakası da molası da yoktur. Müfredatın bir parçası olan Prana- Bindu sayesinde, iç organlarına dek kontrol sahibi olurlar. Hatta aynı yöntemle doğacak bebeklerinin cinsiyetini dahi belirlerler. Zaten yetiştirme programındaki nihai hedef bu sayede mümkündür. Bu şekilde vücuduna aldığı zehri etkisizleştirerek Aziz Anne olan bir rahibe, yaşam suyu adını alan bir sıvı üretir ve bunu içenlerin ileri görülerinde zenginlik sağlanır. Narkotiğe rahimde maruz kalan çocuklara ise Abomination denir, maalesef kendi benliklerini inşa edemez ve genelde genetik hafıza tarafından yok edilirler.
Beden ve Zihin Hakimiyeti
Özellikle kas sistemlerini tanımalarıyla, Fremenlerin tuhaf yol olarak adlandırdığı bir yakın dövüş stili geliştirirler. Saldırana kadar belirsizliğini koruyan duruşlarıyla rakiplerine ipucu dahi vermeyen bu kontrol hali, terminatörlerden daha korkutucu bir saldırı makinesine dönüştürür rahibeleri.
Edindikleri zihin kontrolüyle de benlikleri üzerinde mutlak bir hakimiyet kurarlar. Ama bu hakimiyetin dahi yetmediği yerde yardımlarına korku duaları koşar.
Korkmamalıyım.
Korku katilidir aklın.
Korku, mutlak yıkım getiren küçük ölümdür.
Korkumla yüzleşeceğim.
Onun etrafımdan ve içimden geçip gitmesine izin vereceğim.
Ve geçip gittiğinde, onun izlediği yolu görmek için iç gözümü ona çevireceğim.
Korkunun geçtiği yerde hiçbir şey olmayacak.
Yalnızca ben kalacağım.’
Dua benim Dune’da okurken en etkilendiğim mantradır. Korkunun da zaman zaman gerekli olduğunu düşünmekle birlikte, cesaretin korkuya yem edilmemesini arada hatırlamak lazım. Özellikle sonunda biz ve bize kalanlar söz konusuysa.
Ses ve Doğruyu Söyleyen Olma
Öte yandan durdurulamayan ajanlar Bene Gesseritler’ in mucizelerine tanık olmaya devam edersek, sese gelmeliyiz. Rahibeler manipülasyon için seslerini kullanırlar. Bir nevi Force yeteneği olan özellik; ton, tını ve ses aralığına gösterdikleri dikkatle insanları avuçlarının içine almalarını sağlar. Sinirlerimizle oynayan bir siyasetçi etkisi de diyebiliriz.
Ayrıca yine farkındalık konusunda azami dikkatleri, onları doğruyu söyleyenlere çevirir. Muhatap oldukları kişilerin fizyolojik tepkilerine bakarak yalan söyleyip söylemediklerini anlarlar. Şimdiye dek aktardıklarımla göz ucuyla dahi bakılmaması gereken bir örgüt oldukları ortada. Ama onları kum solucanları kadar tehlikeli mertebesine getiren iki ölümcül günaha daha değinmeden olmaz.
Kültür Biçimlendirme ve Kuisatz Haderah Hedefi
İki yöntemin ilkinde, Missionoria Protectiva olarak kodladıkları bir kehanet üretim koluyla, toplulukların inanç sistemlerine bulaşıp işlerine gelen tohumlar ekiyorlar. Gelecekte kullanmak üzere, aktardıkları bilgileri bu toplumların dinlerinin dayanak noktası yapıyorlar. Mesela eski imparatorluktan beri inanıldığı sanılan bir kehanet, pekala yüzyıllar öncesinden gelen bir Bene Gesserit’in işi olabiliyor. Tıpkı Fremenlerin başına geldiği gibi. Bu derece ileri toplum mühendisliği ustalarından bahsediyoruz.
Son yöntemle ise hem kadın hem erkek ataların anılarına ulaşabilen nihai bir insan yaratmak arzusundalar. Neredeyse Butleryan Cihadı’ndan beri güttükleri bu amaca Kuisatz Haderah dedikleri bir erkek çocukla ulaşacaklarını umuyorlar. Nesiller boyu bu uğurda belirlenen kişilerle ilişki yaşayan seçili Bene Gesserit rahibeleri, kız çocuklar doğuruyor. Bu sayede de varislerden oluşan hanedanlık arenasını yönetmiş oluyorlar. Bir taşla kaç kuş sayamıyorum doğrusu.
Ama işte öngörülemeyen aksilikler Bene Gesseritlerin bile yakasında. Bu titiz yüzyıllara yayılan planın sonunda Jessica Atredies’ten doğan kızın çocuğunun istenen kişi olacağı beklenirken, Jessica ihanet ederek Paul’u doğuruyor. Gerçi Jessica için ihanetin adı aşktı. Ve Leto Atreides’e bir erkek varis verme isteği ağır basınca kehanet bombası bir nesil erken patladı.
Bene Gesserit dikkat çekip kendi sonlarını getirmemek adına hep, perde arkasına hapsediyorlar varlıklarını. Kadın oluşlarıyla ortaçağvari atmosferde önemsenmedikleri için gizli sohbetlere daha kolay kulak kabartabiliyorlar. Üstelik yükselmenin düşüşü getireceğine inandıkları için de bulundukları çizgiyi bozmamaya gayret ediyorlar. Ama neticede doğacak Kuisatz Haderah kullanmayı umdukları bir potansiyel. Büyüklük sanrısına aslında en başından beri kapılmış olduklarını söyleyebilir miyiz? Ya da belki makinelere üstün gelecek insan üretme projeleri, bir noktada amacından fena halde sapmış diyebiliriz.
İlham Kaynakları
Herbert’a bu denli adanmış kadın örgütünün fikri, elbette gerçek rahibelerden geliyor. Hatta spesifik olarak ilham kaynağında Cizvit Tarikatı’nın adı geçiyor. Rahibelerin benzerliklerine bakacak olursak, hem muhterem anne gibi unvanların geldiği yeri, hem tarikata edilen yeminin bağlayıcılığını hem de başlıklı giysilerle belirsiz hatlara bürünmeyi görüyoruz. Hatta sözünü ettiğim geliş sahnesinde Bene Gesseritler, yüksek başlıklarıyla bir aradayken adeta yürüyen bir beden anıtını andırmıyor muydu?
Bene Gesseritler de tıpkı rahibeler gibi bireysel kimliklerinin yerini örgüte bırakıyorlar. Ben demek biz demek haline dönüşüyor ve kişisel arzular feda ediliyor. Ayrıca rahibelerin de ağırbaşlılıklarını korumak için neredeyse dışarıdan belli olmayan bir yürüyüş stili geliştirdikleri ve uçar gibi göründükleri belirtilir. Bunu sağlamak için bedenleri üzerinde çalışmaları şarttır. Onların da Bene Gesseritler gibi sıkı bir disiplinle adandıkları programları vardır.
Özelikle başrahibin sözünden çıkılamaz. Hatta Cizvit tarikat lideri için ‘yap veya öl’ kadar nettir itaat. Cizvit ayrıca diğer tarikatlardan farklı olarak eğitim ve nüfuz sağlama konusuna eğilmiştir. Üyeleri 10 yılı aşan bir eğitimle felsefe, beşeri bilimler, iffet ve itaat konularında dersler alırlar. Misyonerlik faaliyeti sürdürecek olanlarsa gidecekleri toplumlara adapte olmaları için özel olarak eğitilirler. Burada Missionaria Protectiva’yı hatırlamamak zor. Ayrıca yüksek yerlerdeki kişilerle sağladıkları anlaşmalarla, papa tarafından ortadan kaldırılacak kadar yoğun etki kurmuşlardır
Dune evrenine tuttukları pusulayla ama doğru ama yanlış bir yön çizen Bene Gesseritler; tıpkı rahibeler gibi erkek egemen dünyada kendilerine bir gedik açmayı başarmışlardır. İmajlarıyla su gibi duru bir elften insanlığın gazabına hızlıca dönüşebilen kadınlar, dışarıdan bakana bilinmezlik zerrecikleri sunarlar sadece. Kaderin omurgasını oluşturan güçlerdir onlar. Ya da en doğru tanımla Bene Gesseritler için yerden çok toz kaldırmayan, ama tüm bir coğrafyayı da yavaşça değiştiren kum fırtınaları diyebiliriz.
