Bu Amerikan toplumuna has bir şey mi, yoksa küresel bir fenomen mi bilmiyorum. Sosyal medyada mı geniş yankı buluyor, yoksa üst üste geldiği için mi fazla fazla gözüküyor; ondan da emin değilim. Oturup bir sosyoekonomik süreç çizgisi mi çıkartmak lazım bunu açıklamak için? Mesela buradan alıp, genel olarak bir “alternatif gerçekler” başlığına yürüyebilir miyiz birlikte?
Ne olduğunu anlatmadan, kafa karışıklığıyla başladığım için şaşırmış olabilirsiniz, açayım. Geçtiğimiz aylarda Cleveland Cavaliers‘ın sevimli 1 numarası Kyrie Irving basına verdiği bir röportajda dünyanın düz olduğuna inandığını söyledi. Sonradan insanlar üsteleyince de “size ne canım, istediğimi düşünürüm” kıvamında bir beyanda bulundu. Elbette ki öyle. Irving tutup da Amerikan senatosuna oynamadığı, veyahut da “Dünya Düzdür Derneği” kurmadığı müddetçe kendi kafasının içinde rasyonel olmak zorunda değil.
Ama işte tek başına da değil. Geçtiğimiz günlerde efsane basketbolcu Shaquille O’Neal da katıldığı bir podcast’te dünyanın düz olduğunu savundu. Bu da sorun değil. Düşünsün paşam tabii ki, isterse düz dünyasının üzerinde tek boynuzlu atlar da gezdirebilir. Yalnız şöyle bir ince sıkıntımız var, O’Neal kendi argümanlarıyla da geliyor. “Florida’dan” diyor mesela, “Kansas’a kadar araba sürdüm” diyor, “hiç öyle 360 derece dönüyormuş gibi hissetmedim“. Birileri de “Ama Shaq” diyorlar, “uydu resimleri falan var, fiziksel olarak çıktık baktık” deniyor “fotoğraf çektik, uzaydan canlı televizyon bağlantısı falan yapıyoruz“. Shaq da yüce haşmetiyle diyor ki, “onlar yalan“.
E bravo. Bunu işte gerçekten sosyoekonomik olarak bir yere çeksen çekersin. Çünkü irrasyonellik kendi zihninin içinde çok okey bir şey. Ben kendi payıma herhangi bir gerçek verim olmamasına rağmen çoklu evrenler teorisini kabul ediyorum mesela. Bu benim hayatıma uygulayacağım bir şey değil. Başka insanlarla olan ilişkilerimi etkileyen bir şey değil. Kararlarıma sirayet eden bir durumsa bile, başka insanları ilgilendiren kararlarımda izi yok. Konuyla ilgili empirik her şeyden kopuk bir biçimde, hayal kurmak hoşuma gidiyor. Shaq da dünyayı bir tepsi olarak hayal etmeye istediği ölçüde devam edebilir. Ama işte sonra bu hayaliyle rasyoneliteyi yenmeye çalışıyor olması gerçek bir sorun. Yani argümanları olması gerçekten, çok büyük bir sorun.
Çünkü rasyonel düşünceye karşı, irrasyonel düşüncenin ürünleriyle çıkıyor ve rasyoneli haksız çıkarmak istiyorsanız, o zaman alternatif gerçekler diyarına geçmiş oluyorsunuz.
Sorun siyasi partilerimize. En iyi onlar bilirler.
