Da Vinci yeteneksiz miydi?

“Essential the Amazing Spider-Man”i karıştırırken bir reklam gözüme çarptı: Magic Art Reproducer!

Tabii bu reklamın o yıllarda sıkça yapılan (ülkemizde hala yapılmaktan çekinilmeyen) kandırmaca bir reklam mı yoksa gerçek bir alet mi olduğunu kurcalamak gerekti. Biraz araştırınca bu aletin Kamera Lucida olduğu ortaya çıktı, 1600’lerde Kepler tarafından tarif edilmesine rağmen bilinen ismiyle patenti 1806’da William Hyde Wollaston tarafından alınmış.

Basit bir şekilde anlatmak gerekirse, yarı gümüşlenmiş bir ayna vasıtasıyla karşımızdaki görüntüyü kağıt üzerindeymiş gibi görmemiz sağlanıyor. Kağıt koyu olursa yansıma daha iyi görünüyor. Şöyle bir örnek fotoğraf durumu daha iyi açıklar sanırım.

Aynı zamanda bir ressam olan David Hockney kitabında Ingres, Van Eyck ve Caravaggio gibi ressamların (çalışma tekniklerinden yola çıkışla) bu aleti kullandığını ileri sürmüştür.

Kamera Lucida hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Camera_lucida

Buradan Kepler’in isim verdiği bir başka alet Kamera Obscura’ya geçelim. Bu alet aslında fotoğraf makinesinin icadına yol açan bir alet, bunun tarihi bir hayli eski, Aristo’ya kadar gidiyor.

Leonardo da Vinci “Atlantik El Yazması (Codex Atlanticus)” kitabında bu aletin çalışma ilkelerini anlatıyor. Vermeer gibi bu aleti çizimleri için yardımcı olarak kullandığını tahmin ediyoruz.

Kamera Obscura hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kamera_Obscura

Peki ilk reklama gelirsek “İlk günden çizin, derse gerek yok, yeteneğe gerek yok!” yazılmış. Reklamcı “yeteneği” gördüğünü kağıda aktarmak olarak kabul etmiş belli ki. O zaman görüntüyü üzerinden kopyalayanları yeteneksiz mi kabul ediyoruz? Eğer öyleyse bu yazıda ismi geçen hatırı sayılır ressamları sanat tarihinden silmemiz mi gerekiyor? Eğer sanat mevcut olanı bire bir yansıtmaksa, yazarın, çizerin, sinemacının, çizgi romancının kattığı yorum önemli değil midir?

Yorum ve ressamın gözünden görmek dediğimiz için yazıyı normal görüntü ile kataraktlı bir gözün gördüğünün farkıyla bitiriyorum. Bildiğiniz gibi Van Gogh’un son dönemlerinde sarı yoğunluklu eserler vermesinin sebebi de katarakttı.