Dünyanın bütün müziklerinin kendine has bir büyüsü olduğu tartışma götürmez bir gerçeklik. Herkese göre bir tını dizisi var şu hayatta, herkesin kendine dokunan bir sesler bütünü var. Ama öte yandan rock biraz diğerlerinden özel, bu da çok ortada. Rock müzik biraz garip insanların müziği, aykırı olanların, sırıtanların, tam yerine oturmayanların. Bu yüzden de hep değişimin sesi; devrimin tozu, isyanın nefesi olageldi. Sadece doğup büyüdüğü yer olan Birleşik Devletler’de değil, tüm dünyada.
Bu içerik dizisi de işte bunu belgelemek için yola çıktı. On yedi ülke, kırk dokuz grup, elli bir yıllık bir yelpaze dahilinde farklı sebeplerden 50 milat rock şarkısı alındı. Bu şarkılar bir çalma listesi olarak Geekyapar Spotify‘da olacak. Şarkıların beraberinde getirdikleri -ya da ayak uydurdukları- estetik, politik, sosyolojik ve bir iki durumda teknolojik değişimleri görsellerle destekleyen videolar Geekyapar YouTube kanalında bulunacak. Şarkıların hikayelerini bu sayfalarda beraber –bir çıt– akademik konuşacağız. Daha samimi muhabbeti ise podcast olarak Geekyapar Meram kanalında dinleyebileceksiniz.
Bence bu kadar açıklama yeter. 50 tane rock şarkısı vaat edildi. 50 tane rock şarkısı olacak. Önce ilk bölümün videosu. Sonra ilk madde.
1. Elvis Presley – Jailhouse Rock
Çok kısa değinmek gerek gibi hissediyorum; rock müzik tarihinin Jailhouse Rock ile başladığına dair bir sanrı oluşturmam hata olur. Hatta popülarize ettiği bile söylenemez, bu onur daha ziyade Rock Around the Clock‘a ait. 1957 tarihli Jailhouse Rock’ın burada yer almasının sebebi daha ziyade Elvis’in zirve Elvis dönemini temsil etmesi. Afro-Amerikan kültürünün meyvesi rock ‘n’ roll, Elvis’in karizmasıyla dünyaya yayıldı. Ünlü olmadan önce bu şarkıyı pub’larda cover’layan gruplar arasında The Beatles ve Queen vardı. Rock and Roll Hall of Fame kendisini “rock müziği şekillendiren 500 şarkı” arasında seçti. Bizce şarkının kendisinin de özgeçmişi fena değil.
2. Chuck Berry – Johnny B Goode
Elbette Chuck Berry bu şarkının fikrini kendisine bir lise dansından telefon tutan kuzeni Marvin sayesinde elde etmedi. Chuck Berry 1955’ten beri rock müzik icra ediyordu, hatta bir süredir de kelimenin her anlamıyla bir rockstar‘dı. Johnny B. Goode’da otobiyografikti zaten biraz. Rolling Stone’un tabiriyle “rockstar’lık hakkındaki ilk şarkı” idi Johnny B. Goode. Berry sonradan aynı karakteri anlatan birkaç şarkı daha yazdı ve uzun, efsanevi bir kariyer sürdü. Bu şarkı da ne zaman, nerede çalınırsa çalınsın insanları dans ettirmeyi sürdürüyor.
3. Ritchie Valens – La Bamba
Rock müziğin gelişiminde sıkı bir Latin etkisi vardır, bu sıklıkla gözardı edilir. Latin etkileri rock’ta kendini çok erken göstermeye başlamıştır, La Bamba da bunun en iyi ispatlarından biridir. Şarkı esasen Meksika’nın Veracruz yöresinden gelen bir halk şarkısı. Bizim burada dinlediğimiz –ve rock müziğin merdiven taşlarından biri olan– parça ise şarkının Ritchie Valens yorumu. Valens ise ilginç bir karakter. Chicano rock akımının kurucularından biri olacak kadar sağlam kariyeri sadece sekiz ay sürdü. 1959 yılında onu ve iki başka rock yıldızını taşıyan uçak kaza yaptı, ve üç müzisyen de hayatını kaybetti. Don McLean yıllar sonra o günü şarkısında müziğin öldüğü gün olarak ölümsüzleştirecekti.
4. The Shadows – Apache
Rock müzik ilk baştabir bando işiydi. Her bando gibi bunun da bir lideri vardı; grubun kendisi ise arka plandaydı. İşte bu paradigmayı değiştirip, grubu gölgelerden çıkartan öncü enteresandır The Shadows oldu. İngiliz rock grubu 1950’lerden başlayaran ülkesinde listelere toplam 69 şarkı soktu. The Shadows aynı zamanda uluslararası olarak da büyük etki bıraktı diğer müzisyenlerde. Yugoslavya’daki önemlerini Vladimir Jankovic “Beatles bile Belgrad’da Shadows kadar büyük değildi” diye anlatacak; grup bizim ilk katıldığımız Eurovision’da birinciliği az bir farkla kaçıracaktı…
5. Los Ramblers – El Rock del Mundial
Bu esnada rock müzik küçük küçük bütün dünyaya yayılmaktaydı zaten. İlk tanışmalar genelde taklitle bitiyordu. Doğası gereği rock ‘n’ roll müziği kabullenmeye çok hazır olan Şili’de 1950’ler Elvis’çilik oynayarak geçmiş, 60’larda ise kendi kimliğini oturtan Şili rock müziği isim hanesine Nueva Ola yazdırmıştı: Yeni Dalga. Çok orijinal değil, ama yine de İngilizce olan new wave’den önce olduğunu hatırlatmak gerek. Bu eski yeni dalga tepe noktasına Los Ramblers’ın 1962 Şili Dünya Kupası için yazdığı El Rock del Mundial ile vardı. Şarkı rock müziği Santiago’dan alıp, Şili’nin geneline yaydı. Güney Amerika’nın geri kalanına da feyz oldu.
